Wie heeft de auteursrechten op jouw foto’s?
Als je foto’s maakt – bijvoorbeeld als freelancer of werknemer – is het belangrijk om te weten wie de auteursrechten heeft. Want diegene bepaalt wie de foto’s mag gebruiken en waarvoor. In deze blog leggen we je in begrijpelijke taal uit hoe het zit. Let op: dit is geen officieel juridisch advies. Heb je zelf een auteursrechten-dispuut? Leg deze dan voor aan advocaat.
Wat zijn auteursrechten?
Auteursrechten zijn de rechten van de maker van een creatief werk, zoals een foto. Als jij een foto maakt, mag niemand die zonder jouw toestemming gebruiken, aanpassen of verkopen. Dat is wettelijk vastgelegd in de Auteurswet.
Maar er zijn situaties waarin die rechten niet automatisch bij jou liggen. Het hangt af van hoe je de foto maakt en voor wie.
Als freelancer: de rechten zijn (meestal) van jou
Werk je als freelancer en maak je foto’s voor een opdrachtgever? Dan zijn de auteursrechten van jou, tenzij je schriftelijk iets anders hebt afgesproken met je klant. Dit betekent dat een klant – bijvoorbeeld een evenementenlocatie of een artiest – eerst jouw toestemming nodig heeft om de foto commercieel te gebruiken.
In praktijk gaat het vaak minder formeel. Wanneer een bedrijf jou inhuurt om foto’s te laten maken, is het logisch dat zij deze foto’s ook commercieel willen gebruiken. It’s part of the deal kan je dan zeggen. Wat wel handig is om te weten, is dat je zonder een overeenkomst, gewoon de foto’s zelf kan gebruiken voor bijvoorbeeld je eigen website of social media.
Wil een organisatie of een persoon jouw foto’s gebruiken? Regel dan een licentieovereenkomst. Hierin leg je vast wat de klant mag doen met de foto, hoe lang ze die mogen gebruiken en of er een vergoeding tegenover staat. Het is per situatie afhankelijk wat je afspraak gaat worden.
Hypothese: Je maakt foto’s van een bedrijfsfeest. Op dat bedrijfsfeest treedt ook een artiest op en je maakt foto’s van deze artiest. Via je opdrachtgever krijgt deze artiest de foto’s in handen. Wanneer de artiest deze foto’s wil gebruiken voor de eigen social media of website, moet deze persoon wel toestemming vragen. Het is dan aan jouw (de fotograaf) om te bepalen wat de artiest er mee kan en mag doen.
Enerzijds kan je zeggen: gebruiken tegen betaling. En dat is fair als het een artiest met een groot bereik en veel mensen zullen de foto zien. Maar dit is soms niet haalbaar. Een voorbeeld wat ik wel eens meemaak is dat mensen mijn foto’s op hun instagram zetten. Zonder taggen of benoemen van de fotograaf. Als ik dan als politieagent al die mensen ga terechtwijzen dat ze zich niet aan de regels houden, heb ik misschien wel gelijk. Maar dan moet je niet verwachten dat die mensen je snel gaan inhuren voor nieuwe opdrachten. Het is een balans tussen “wat zijn de regels” en “wat is realistisch“.
Als werknemer: de rechten zijn (meestal) van je werkgever
Ben je in loondienst en maak je foto’s als onderdeel van je werk? Dan zegt de wet (artikel 7 van de Auteurswet) dat de auteursrechten (meestal) bij je werkgever liggen. Je werkgever beslist dus wat er met de foto’s gebeurt, niet jij.
Er zijn uitzonderingen, bijvoorbeeld als je foto’s maakt buiten werktijd of zonder opdracht van je werkgever. Dan kunnen de rechten alsnog bij jou liggen. In dat geval is het verstandig om hier van te voren over in gesprek te gaan. Stel je voor dat je als werknemer zonder opdracht vanuit je werkgever en buiten werktijd, een geweldige foto maakt. Die foto gaat het hele internet over en je werkgever kan deze overal gebruiken. Dan baal je wel als je daar nooit iets van terugziet. Anderzijds is het ook vervelend als een werknemer foto’s gaat gebruiken zonder dat daar expliciet toestemming voor gegeven is door de werkgever.
Daarom zeg ik altijd: het is niet ongemakkelijk om over geld of auteursrechten te praten, tenzij je te laat bent en de situatie heb je niet meer in de hand.
Hoe voorkom je misverstanden?
- Als freelancer: Maak altijd duidelijke afspraken in je offerte of contract. Zet erin dat de auteursrechten bij jou blijven, tenzij je bereid bent ze over te dragen.
- Als werknemer: Controleer je arbeidscontract. Soms staan daar aanvullende afspraken in over auteursrechten.
Samenvatting
- Freelancers houden de auteursrechten, tenzij anders afgesproken.
- Werknemers geven de auteursrechten meestal automatisch aan hun werkgever, als het werk in opdracht wordt gemaakt.
- Maak altijd duidelijke afspraken, zodat iedereen weet waar ze aan toe zijn.
